„awangarda / rewizje” – awangardowa seria wydawnicza

Seria wydawnicza „awangarda / rewizje” prezentuje prace z zakresu studiów nad dwudziestowieczną awangardą europejską rozumianą jako fenomen estetyczny, artystyczny, kulturowy i społeczny. W składających się na kolejne tomy monografiach, przekładach i pracach zbiorowych autorzy będą starali się przybliżyć czytelnikom najbardziej inspirujące propozycje teoretyczne, nowe interpretacje tekstów i koncepcji awangardowych. Rewidując ugruntowane narracje historycznoliterackie oraz historyczno-kulturowe, rozwijają wielowątkową i wieloaspektową opowieść o jednym z najważniejszych i – paradoksalnie – najtrwalszych zjawisk sztuki dwudziestowiecznej. Szczególną uwagę pragną zwrócić na dzieje i specyfikę awangard Europy Środkowej i Wschodniej.

W serii ukazały się dotychczas dwie pozycje:

1. Głuchy brudnopis. Antologia manifestów awangard Europy Środkowej, red, J. Kornhauser, K. Siewior, Kraków 2015.

Antologia stanowi wybór najważniejszych manifestów i tekstów programowych historycznych awangard środkowoeuropejskich, a zarazem prezentuje najciekawsze dla nich kierunki: czeski poetyzm i artyficjalizm, jugosłowiański zenityzm i hipnizm, rumuński integralizm czy wreszcie surrealizm, rozwijający się intensywnie w całym regionie. Wybór przedstawia teksty pisane od początku lat 20. do drugiej połowy lat 40. XX wieku, co pozwala prześledzić trajektorię rozwoju „nowej sztuki” w ówczesnej Czechosłowacji, Jugosławii i Rumunii. Możemy przyjrzeć się opartej na artystycznych gestach negacji metodzie/drodze projektowanej przez autorów rewolucji estetycznej i etycznej na obszarach – z perspektywy „wielkich ruchów awangardowych” Europy Zachodniej i Wschodniej – peryferyjnych, a przez to niesłusznie marginalizowanych w refleksji krytycznoliterackiej. Zaproponowane tu ujęcie uwzględnia zatem zarówno lokalne uwarunkowania, jak i kosmopolityczne inspiracje lokalnych ruchów, akcentuje oryginalność i różnorodność wypływające z indywidualnych pomysłów poszczególnych twórców i teoretyków, ale także zapożyczenia z wielkiego europejskiego awangardowego imaginarium. W rezultacie skłania do nowego spojrzenia na historię „egzotycznych awangard” Europy Środkowej.

Spis treści antologii można znaleźć tutaj.

2. Awangarda Środkowej i Wschodniej Europy – innowacja czy naśladownictwo? Interpretacje, red. M. Kmiecik, M. Szumna, Kraków 2015.

„Większość z prezentowanych w tym tomie odczytań wskazuje na tkwiącą gdzieś głęboko w nas potrzebę uhistorycznienia: myślenie o awangardzie okazuje się niemożliwe bez zrekonstruowania okoliczności, w których dochodziła ona do głosu. Bardzo ściśle wiąże się to z przeświadczeniem, że badać ją należy nie tylko jako eksperyment intelektualny, lecz – może nawet przede wszystkim – jako jedno z najważniejszych ogniw procesów modernizacyjnych. Środkowo- i wschodnioeuropejska nowoczesność jest nie do pomyślenia bez awangardy, stąd też pewnie tylko nieliczni z naszych autorów zatrzymują się przy jej ścisłym historycznym rozumieniu. Z dzisiejszej perspektywy wyraźnie bowiem widać, że najciekawsze jest zapewne takie spojrzenie, w którym miejsce awangardy zajmuje raczej awangardyzm, ona zaś sama w sobie traci jasno zarysowane granice, stając się tym samym nicią przewijającą się przez cały wiek XX. Jej istotą okazuje się migotliwość, jej tożsamość ufundowana jest na niecierpliwej zmienności – awangardowe ruchy Europy Środkowej i Wschodniej łączy bowiem nie tyle jedność programów (zawsze zresztą tak samo niemożliwa, bo nie sposób pogodzić z sobą chociażby postulatów surrealizmu i konstruktywizmu), ile fakt, że w prowincjonalnych społeczeństwach temu samemu służyły: były niewysłuchanym wołaniem o uniwersalizację, o wydobycie się spod ciężaru miejscowych tradycji, z którymi jednocześnie na ogół były bardzo blisko i intymnie powiązane. Awangarda już dawno uległa pewnemu oswojeniu – teraz uczymy się ją czytać jako jeden z wielu poważnych pomysłów na uczestnictwo we współczesności”.

[fragment Wstępu]

Spis treści można znaleźć tutaj.