Bohdan Butenko // Książkę robi się jak sweter

Zorganizowana w ramach Festiwalu Conrada wystawa w Bunkrze Sztuki, inicjująca działalność Małego Instytutu Polskiej Ilustracji, stanowi próbę nowego spojrzenia na twórczość Bohdana Butenki, jednego z najbardziej znanych i nagradzanych na świecie polskich grafików, reprezentanta tzw. Polskiej Szkoły Ilustracji. Butenko, obok twórców takich jak m.in. Daniel Mróz, Janusz Stanny, Jan Marcin Szancer, Franciszka Themerson czy Józef Wilkoń, zyskał w pełni zasłużony status klasyka gatunku, a jego projekty graficzne edukują estetycznie już trzecie pokolenie czytelników, wpływając również na poszukiwania artystyczne młodej generacji ilustratorów.

Ilustracja pochodzi z: O książce. Mała encyklopedia dla nastolatków, Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1987

Przygotowywana ekspozycja koncentruje się na fenomenie „architektury” książek Bohdana Butenki – niezwykle świadomego twórcy, który podniósł technikę poligraficzną do rangi sztuki. Butenko projektuje każdy tom, poczynając od okładki, a kończąc na detalach takich jak stopka redakcyjna – porównując proces projektowy do tkania swetra, mówi z właściwym sobie poczuciem humoru: „Trzeba dziergać tak, żeby się nie pruło”. Dzięki zmysłowi estetycznemu i dbałości o szczegóły, książki opracowane przez Bohdana Butenkę stają się obiektami artystycznymi, w których wszystkie zastosowane elementy – introligatorskie, typograficzne, rysunkowe, fotograficzne – współtworzą wielopoziomową narrację plastyczną.

O niepowtarzalności stylu Butenki stanowi nie tylko mistrzowski dobór ilustracji czy kroju pisma, ale także rzadka u ilustratorów tego okresu umiejętność znajdowania takich rozwiązań poligraficznych, które wygrywały z siermiężnością możliwości drukarskich epoki PRL-u.

Ilustracja pochodzi z: O książce. Mała encyklopedia dla nastolatków, Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1987

W trakcie trwania wystawy odbędzie się spotkanie z Bohdanem Butenką, Ewą Grudą (dyrektorką Muzeum Książki Dziecięcej w Warszawie), dr Anitą Wincencjusz-Patyną (historyczką sztuki specjalizującą się w historii i teorii ilustracji) i Sebastianem Frąckiewiczem (redaktorem naczelnym lubimyczytać.pl, krytykiem komiksowym „Polityki”).

Artysta poprowadzi także warsztaty dla dzieci w ramach Małego Klubu Bunkra Sztuki.

Ilustracja pochodzi z: O książce. Mała encyklopedia dla nastolatków, Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1987

Bohdan Butenko (ur. 1931) ukończył Akademię Sztuk Plastycznych w Warszawie. Tuż po dyplomie w 1955 roku rozpoczął pracę w wydawnictwie Nasza Księgarnia jako redaktor artystyczny. Tutaj w roku 1956 ukazały się jego pierwsze książki: Pan Maluśkiewicz i wieloryb Juliana Tuwima oraz 35 maja Ericha Kästnera. Od tego czasu pojawiło się na polskim rynku około 250 książek z sygnaturą Butenko pinxit. Wiele z nich zostało wydanych również poza Polską. Jest twórcą dobrze znanych komiksowych postaci – Gapiszona i Kwapiszona własnego autorstwa oraz Gucia i Cezara. Zilustrował i opracował graficznie książki popularnych autorów: Jana Brzechwy, Juliana Tuwima, Joanny Kulmowej, Joanny Papuzińskiej, Adama Bahdaja, Wandy Chotomskiej, Wiktora Woroszylskiego, Edmunda Niziurskiego, Kornela Makuszyńskiego, Ericha Kästnera, Edwarda Leara i innych. Nie tylko książka dziecięca absorbuje jego twórczą uwagę. Opracowywał graficznie prozę Gustawa Morcinka, Bohumila Hrabala, Hanny Krall, poezje Adama Asnyka, Tadeusza Kubiaka i wiele innych publikacji adresowanych do dorosłych. Butenko zajmuje się również plakatem, typografią w książkach popularnonaukowych, scenografią teatralną i telewizyjną, tworzy layouty do magazynów i projekty do filmów animowanych, a także książki autorskie, stanowiące obrazowo-słowną jedność.

Mały Instytut Polskiej Ilustracji to niezależna inicjatywa artystyczno-badawcza, której celem jest systematyzowanie i upowszechnianie bogatego dorobku tzw. Polskiej Szkoły Ilustracji, analiza jej recepcji w kraju i za granicą oraz prezentacja dokonań związanych z nią twórców na tle zjawisk szeroko pojętej kultury wizualnej.

Choć polska ilustracja w okresie swojego rozkwitu w latach 50., 60. i 70. XX wieku stanowiła ewenement na skalę światową, jak dotąd nie została szerzej opisana i nie doczekała się należnej jej pozycji w badaniach rodzimych historyków sztuki. Tymczasem w realizacjach polskich ilustratorów odbijały się jak w zwierciadle wszystkie najważniejsze tendencje sztuki nowoczesnej, a funkcjonujące w szerokim obiegu książki opracowywane były przez znakomitych artystów, takich jak m.in. Bohdan Butenko, Jan Młodożeniec, Daniel Mróz, Janusz Stanny, Jan Marcin Szancer, Franciszka Themerson, Józef Wilkoń i wielu innych. Nie bez znaczenia pozostaje również walor edukacyjny ilustracji dziecięcej, która – kształtując od najmłodszych lat gust czytelników – stopniowo przyczyniła się do zatarcia umownej granicy między obszarem sztuki „czystej” i użytkowej.

Obecnie, po okresie zastoju w latach 80. i 90., polscy ilustratorzy znowu odnoszą sukcesy, podejmując wątki rozwijane przez poprzednie generacje twórców. Jednym z ważniejszych celów Instytutu jest analiza relacji pomiędzy tradycyjną i nową szkołą polskiej ilustracji oraz ponowne otwarcie zamkniętego już rozdziału historii i wpisanie dokonań klasyków w żywą tkankę kulturalnego obiegu.

//

Otwarcie: 24.10.2013 (czwartek), godz. 19:30

Galeria Bunkier Sztuki, pl. Szczepański 3a, czas trwania: 25.10–10.11.2013

Kuratorzy: Anna Bargiel, Jakub Woynarowski

Współpraca, aranżacja wystawy: Mateusz Okoński

Wystawa realizowana w ramach Festiwalu Conrada

Organizatorzy: Galeria Bunkier Sztuki, Mały Instytut Polskiej Ilustracji