Improwizacja w służbie normalizacji? Techniki aktorskie The Groundlings w kinie

0
991

W połowie XX wieku doceniono metodę improwizacji w teatrze i wyłaniających się z niego sztukach performatywnych. To zaowocowało sporymi zmianami zarówno w podziale obowiązków w zespołach teatralnych, w funkcji i statusie tekstu dramatu – gotowego scenariusza, jak i w samym przebiegu prób. Już nie autor i jego utwór, a później reżyser zaczęli decydować o kształcie spektaklu, ale kolektywnie podejmujący decyzje inscenizacyjne zespół, pracujący w dużej mierze techniką improwizacji, czyli spontanicznego tworzenia, wchodzenia w sceniczne interakcje i budowania sytuacji w przedstawieniu.

Improwizację jako metodę pracy twórczej wykorzystywaną w teatrze bardzo szybko zaczęto więc faworyzować, a potrafiących się w niej odnaleźć aktorów i wykonawców pozytywnie oceniać. Do tego stopnia, że w krótkim czasie, z marginalnej formy ekspresji, stała się pożądaną aktorską umiejętnością. Nic więc dziwnego, że w 1974 roku Gary Austin założył w całości bazującą na improwizacjach komediową trupę aktorską i szkołę teatralną w Los Angeles – The Groundlings. Nazwa przedsięwzięcia wywodzi się z elżbietańskiego teatru i była określeniem najuboższych widzów przychodzących stale do The Globe na początku XVII wieku , których stać było  jedynie na stojące, mało komfortowe miejsca. Termin ten występuje  w Hamlecie Szekspira i jest przez angielskiego dramaturga użyty w sposób deprecjonujący. Mówi on bowiem o niesłychanym hałasie, jaki wytwarza podczas przedstawienia ta grupa widzów, rzekomo nieobytych kulturalnie i pozbawionych manier. Oznacza również (co nabierze dodatkowego znaczenia w dalszej części artykułu) rybę denną, kojarzoną zdecydowanie pejoratywnie: z mułem, piaskiem i błotem.

Tymczasem Austin uwalnia tę improwizacyjną metodę pracy, rozwijaną choćby przez Violę Spolin, od wszelkich „niskich” konotacji. Na przestrzeni lat udało mu się na bazie tego degradującego pojęcia zbudować rozpoznawalną w całych Stanach Zjednoczonych teatralną i aktorską markę – przedstawienia pokazywane w siedzibie The Groundlings przy Melrose Avenue, we wschodniej części Hollywood, i oferowane przez szkołę kursy są zawsze masowo oblegane. Charakterystyczne dla tej metody aktorskiej są: improwizowane numery muzyczne i choreograficzne, opowiadane „na poczekaniu” żarty sytuacyjne, komiczne skecze, elementy wodewilowe, krótkie monologi w całości oparte na improwizacji w teatralnym „tu i teraz”.

Najbardziej uzdolnieni absolwenci The Groundlings pojawiają się w telewizyjnych variety shows, w rodzaju Saturday Night Live, rozbawiając miliony Amerykanów – telewizyjnych widzów, często niezdających sobie nawet sprawy z tego, że oglądają i podziwiają kunszt aktorów o przygotowaniu i wykształceniu stricte teatralnym. Do najsłynniejszych aktorów komediowych związanych z The Groundlings, którym udało się zrobić karierę filmową, należą: Kristen Wiig, Melissa McCarthy, Jennifer Coolidge, Mindy Sterling i Lisa Kudrow. Lista ta świadczy o renomie, randze i znaczeniu improwizacyjnych aktorskich zdolności, które szczególnie podatny grunt znalazły nie tylko w teatrze i performansie, ale w kinie i telewizji właśnie.

(…)

 

Całość artykułu można znaleźć w aktualnym numerze „Fragile” 3 (33) 2016: IMPROWIZACJA.

 

„Jeff wraca do domu” (2011), reż. Mark Duplass, Jay Duplass.

Dodaj odpowiedź